اولین پیامبر و انسانی که به همراه همسرش به زمین به خاطر
لغزشی هبوط کردند
خداوند آدم(ع) را آفرید و از روح خود در او دمید، سپس بر خود درود و تبارک فرستاد به این خلق نیکو و به فرشتگان گفت به او سجده کنید، همه سجده کردند جز شیطان که از جن بود.
وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ كَانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ أَفَتَتَّخِذُونَهُ وَذُرِّيَّتَهُ أَوْلِيَاءَ مِنْ دُونِي وَهُمْ لَكُمْ عَدُوٌّ بِئْسَ لِلظَّالِمِينَ بَدَلًا(50)
به یاد آرید زمانی را که به فرشتگان گفتیم: «برای آدم سجده کنید!» آنها همگی سجده کردند جز ابلیس -که از جن بود- و از فرمان پروردگارش بیرون شد آیا (با این حال،) او و فرزندانش را به جای من اولیای خود انتخاب میکنید، در حالی که آنها دشمن شما هستند؟! (فرمانبرداری از شیطان و فرزندانش به جای اطاعت خدا،) چه جایگزینی بدی است برای ستمکاران!(50)
قرآن حکیم: کهف آیه 50
وقَالَ مَا مَنَعَكَ أَلَّا تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُكَ قَالَ أَنَا خَيْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنِي مِنْ نَارٍ وَخَلَقْتَهُ مِنْ طِينٍ (12)
قَالَ فَاهْبِطْ مِنْهَا فَمَا يَكُونُ لَكَ أَنْ تَتَكَبَّرَ فِيهَا فَاخْرُجْ إِنَّكَ مِنَ الصَّاغِرِينَ(13) قَالَ أَنْظِرْنِي إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ(14) قَالَ إِنَّكَ مِنَ الْمُنْظَرِينَ(15)
(خداوند به او) فرمود: «در آن هنگام که به تو فرمان دادم، چه چیز تو را مانع شد که سجده کنی؟» گفت: «من از او بهترم؛ مرا از آتش آفریدهای و او را از گل!»(12)
گفت: «از آن (مقام و مرتبهات) فرود آی! تو حقّ نداری در آن (مقام و مرتبه) تکبّر کنی! بیرون رو، که تو از افراد پست و کوچکی!(13) گفت: «مرا تا روزی که (مردم) برانگیخته میشوند مهلت ده (و زنده بگذار!)»(14) فرمود: «تو از مهلت داده شدگانی!»(15)
قرآن حکیم: اعراف آیه 12-15
شیطان به دلیل تکبر در برابر خدا از جایگاه خود بیرون شد. درواقع بدلیل اینکه خود را بالاتر از آدم(ع) میدانست در برابر امر مستقیم خدا نیز نافرمانی کرد. اما از خدا تقاضا کرد که تا روز برانگیخته شدن انسانها مهلت یابد و زنده بماند و بیشتر آدم و فررزندانش را گمراه کند!. خدا هم گفت تو مهلت داری ولی نه تا روز قیامت بلکه تا روز و وقت معینی!.
قالَ فَإِنَّكَ مِنَ الْمُنْظَرِينَ(37) إِلَى يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ(38)
فرمود: «تو از مهلت یافتگانی!(37) (امّا نه تا روز رستاخیز، بلکه) تا روز و وقت معیّنی.»(38)
قرآن حکیم: حجر آیه 38-37
اما شیطان که خود را بالاتر میدانست قسم خورد که آدم(ع) و تمام فرزندانش را گمراه کند،
درواقع
میشه تکبر و کینه را از این عمل شیطان استنباط کرد. سپس خداوند به آدم(ع) و همسرش حوا گفت در بهشت باشید و از نعمتها استفاده کنید ولی نزدیک آن درخت نشوید که
از ستمکاران خواهید
بود.
وَقَالَ فَبِمَا أَغْوَيْتَنِي لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَاطَكَ الْمُسْتَقِيمَ(16) ثُمَّ لَآتِيَنَّهُمْ مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ أَيْمَانِهِمْ وَعَنْ شَمَائِلِهِمْ وَلَا تَجِدُ أَكْثَرَهُمْ شَاكِرِينَ(17) قَالَ اخْرُجْ مِنْهَا مَذْءُومًا مَدْحُورًا لَمَنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنْكُمْ أَجْمَعِينَ(18) وَيَا آدَمُ اسْكُنْ أَنْتَ وَزَوْجُكَ الْجَنَّةَ فَكُلَا مِنْ حَيْثُ شِئْتُمَا وَلَا تَقْرَبَا هَذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ الظَّالِمِينَ(19)
گفت: «اکنون که مرا گمراه ساختی، من بر سر راه مستقیم تو، در برابر آنها کمین می کنم!(16) سپس از پیش رو و از پشت سر، و از طرف راست و از طرف چپ آنها، به سراغشان میروم؛ و بیشتر آنها را شکرگزار نخواهی یافت!»(17) فرمود: «از آن (مقام)، با ننگ و عار و خواری، بیرون رو! و سوگند یاد میکنم که هر کس از آنها از تو پیروی کند، جهنم را از شما همگی پر میکنم!(18) و ای آدم! تو و همسرت در بهشت ساکن شوید! و از هر جا که خواستید، بخورید! امّا به این درخت نزدیک نشوید، که از ستمکاران خواهید بود!»(19)
قرآن حکیم: اعراف آیات 16-19
سپس شیطان به سراغ آدم و حوا رفت و آنها را به خوردن میوه از آن درخت وسوسه کرد و به آنها گفت از این درخت منع شدهاید از این جهت که اگر بخورید فرشته میشوید و یا جاودان در بهشت خواهید بود. آنها نیز میوه آن درخت را خوردند و هبوط یافتند.
فَوَسْوَسَ لَهُمَا الشَّيْطَانُ لِيُبْدِيَ لَهُمَا مَا وُورِيَ عَنْهُمَا مِنْ سَوْآتِهِمَا وَقَالَ مَا نَهَاكُمَا رَبُّكُمَا عَنْ هَذِهِ الشَّجَرَةِ إِلَّا أَنْ تَكُونَا مَلَكَيْنِ أَوْ تَكُونَا مِنَ الْخَالِدِينَ(20) وَقَاسَمَهُمَا إِنِّي لَكُمَا لَمِنَ النَّاصِحِينَ(21) فَدَلَّاهُمَا بِغُرُورٍ فَلَمَّا ذَاقَا الشَّجَرَةَ بَدَتْ لَهُمَا سَوْآتُهُمَا وَطَفِقَا يَخْصِفَانِ عَلَيْهِمَا مِنْ وَرَقِ الْجَنَّةِ وَنَادَاهُمَا رَبُّهُمَا أَلَمْ أَنْهَكُمَا عَنْ تِلْكُمَا الشَّجَرَةِ وَأَقُلْ لَكُمَا إِنَّ الشَّيْطَانَ لَكُمَا عَدُوٌّ مُبِينٌ(22)
سپس شیطان آن دو را وسوسه کرد، تا آنچه را از اندامشان پنهان بود، آشکار سازد؛ و گفت: «پروردگارتان شما را از این درخت نهی نکرده مگر بخاطر اینکه (اگر از آن بخورید،) فرشته خواهید شد، یا جاودانه (در بهشت) خواهید ماند!»(20) و برای آنها سوگند یاد کرد که من برای شما از خیرخواهانم.(21) و به این ترتیب، آنها را با فریب (از مقامشان) فرودآورد. و هنگامی که از آن درخت چشیدند، اندامشان [= عورتشان] بر آنها آشکار شد؛ و شروع کردند به قرار دادن برگهای (درختان) بهشتی بر خود، تا آن را بپوشانند. و پروردگارشان آنها را ندا داد که: «آیا شما را از آن درخت نهی نکردم؟! و نگفتم که شیطان برای شما دشمن آشکاری است؟!»(22)
قرآن حکیم: اعراف آیات 20-22
پس از خوردن میوه، لباس بهشتیشان فرو ریخت و سپس از مقامشان هبوط یافتند و بعد آدم(ع) توبه کرد و خدا توبه او را پذیرفت. آنها در ابتدا از برگ درختان برای خود لباسی تهیه کردند و سپس از وسایل دیگر اما خداوند همچنین نیز اشاره دارد به لباس دیگر، لباس پرهیزگاری که بسیار مهمتر است.
فقَالَا رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنْفُسَنَا وَإِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنَا وَتَرْحَمْنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ (23) قَالَ اهْبِطُوا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَلَكُمْ فِي الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ إِلَى حِينٍ(24) قَالَ فِيهَا تَحْيَوْنَ وَفِيهَا تَمُوتُونَ وَمِنْهَا تُخْرَجُونَ(25) يَا بَنِي آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنَا عَلَيْكُمْ لِبَاسًا يُوَارِي سَوْآتِكُمْ وَرِيشًا وَلِبَاسُ التَّقْوَى ذَلِكَ خَيْرٌ ذَلِكَ مِنْ آيَاتِ اللَّهِ لَعَلَّهُمْ يَذَّكَّرُونَ(26)
گفتند: «پروردگارا! ما به خویشتن ستم کردیم! و اگر ما را نبخشی و بر ما رحم نکنی، از زیانکاران خواهیم بود!»(23) فرمود: «(از مقام خویش،) فرود آیید، در حالی که بعضی از شما نسبت به بعضی دیگر، دشمن خواهید بود! و برای شما در زمین، قرارگاه و وسیله بهرهگیری تا زمان معینی خواهد بود.»(24) فرمود: «در آن [= زمین] زنده میشوید؛ و در آن میمیرید؛ و (در رستاخیز) از آن خارج خواهید شد.»(25) ای فرزندان آدم! لباسی برای شما فرستادیم که اندام شما را میپوشاند و مایه زینت شماست؛ اما لباس پرهیزگاری بهتر است! اینها (همه) از آیات خداست، تا متذکّر (نعمتهای او) شوند!(26)
قرآن حکیم: اعراف آیات 23-26
شیطان درواقع علاوه بر وسوسه آدم(ع) و حوا به نافرمانی از خدا، لباس آنها را نیز از تنشان در آورد. و همچنین که در ادامه قرآن آیه 26 سوره اعراف فرموده شده لباس پرهیزگاری بسیار مهمتر است. بنابراین به صراحت اخطار داده شده است که شیطان با وسوسههای خود آدمیان را گمراه و به گناه راهنمایی میکند.
يَا بَنِي آدَمَ لَا يَفْتِنَنَّكُمُ الشَّيْطَانُ كَمَا أَخْرَجَ أَبَوَيْكُمْ مِنَ الْجَنَّةِ يَنْزِعُ عَنْهُمَا لِبَاسَهُمَا لِيُرِيَهُمَا سَوْآتِهِمَا إِنَّهُ يَرَاكُمْ هُوَ وَقَبِيلُهُ مِنْ حَيْثُ لَا تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّيَاطِينَ أَوْلِيَاءَ لِلَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ(27)
ای فرزندان آدم! شیطان شما را نفریبد، آن گونه که پدر و مادر شما را از بهشت بیرون کرد، و لباسشان را از تنشان بیرون ساخت تا عورتشان را به آنها نشان دهد! چه اینکه او و همکارانش شما را میبینند از جایی که شما آنها را نمیبینید؛ (امّا بدانید) ما شیاطین را اولیای کسانی قرار دادیم که ایمان نمیآورند!(27)(
قرآن حکیم: اعراف آیات 27
آدم و حوا در زمین تشکیل خانواده دادند و در ابتدا، حاصل این ازدواج هابیل و قابیل شد که در ادامه برای تقرب به خدا و جانشین شدن جایگاه پدرشان و دریافت پیشوایی باهم به پیشگاه خدا هریک پیشکشی کردند تا خدا برگزیند، بهترین گوسفند پیشکشی هابیل پذیرفته شد و خوشه گندم قابیل مردود شد. قابیل به هابیل گفت به خدا سوگند تو را خواهم کشت! ولی هابیل گفت: من چه گناهی دارم، زیرا خدا تنها از پرهیزگاران میپذیرد. سرانجام هابیل را کشت و نمیدانست چطور دفن کند، سپس زاغی را دید که زمین را میکند، به خود گفت ای وای بر من آیا نتوانستم مثل این زاغ برادرم را دفن کنم؟ سپس پشیمان شد.
وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ ابْنَيْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبَا قُرْبَانًا فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِمَا وَلَمْ يُتَقَبَّلْ مِنَ الْآخَرِ قَالَ لَأَقْتُلَنَّكَ ۖ قَالَ إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ (27)
و داستان دو فرزند آدم را بحقّ بر آنها بخوان: هنگامی که هر کدام، کاری برای تقرّب (به پروردگار) انجام دادند؛ امّا از یکی پذیرفته شد، و از دیگری پذیرفته نشد؛ (برادری که عملش مردود شده بود، به برادر دیگر) گفت: «به خدا سوگند تو را خواهم کشت!» (برادر دیگر) گفت: «(من چه گناهی دارم؟ زیرا) خدا، تنها از پرهیزگاران میپذیرد! (27)
قرآن حکیم: مائده آیات 27
قابیل در حالی این کار را انجام داد که هابیل به او گفته بود که(( اگر تو مرا بکشی، من این کار را نمیکنم چون سرانجام از زیانکاران خواهم بود)). در کل کشتن انسانی به ناحق از گناهانی بزرگ بشمار میرود.
لَئِنْ بَسَطْتَ إِلَيَّ يَدَكَ لِتَقْتُلَنِي مَا أَنَا بِبَاسِطٍ يَدِيَ إِلَيْكَ لِأَقْتُلَكَ إِنِّي أَخَافُ اللَّهَ رَبَّ الْعَالَمِينَ(28) إِنِّي أُرِيدُ أَنْ تَبُوءَ بِإِثْمِي وَإِثْمِكَ فَتَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ وَذَلِكَ جَزَاءُ الظَّالِمِينَ(29) فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ أَخِيهِ فَقَتَلَهُ فَأَصْبَحَ مِنَ الْخَاسِرِينَ(30) فَبَعَثَ اللَّهُ غُرَابًا يَبْحَثُ فِي الْأَرْضِ لِيُرِيَهُ كَيْفَ يُوَارِي سَوْءَةَ أَخِيهِ قَالَ يَا وَيْلَتَا أَعَجَزْتُ أَنْ أَكُونَ مِثْلَ هَذَا الْغُرَابِ فَأُوَارِيَ سَوْءَةَ أَخِي فَأَصْبَحَ مِنَ النَّادِمِينَ(31)
اگر تو برای کشتن من، دست دراز کنی، من هرگز به قتل تو دست نمیگشایم، چون از پروردگار جهانیان میترسم!(28) من میخواهم تو با گناه من و خودت (از این عمل) بازگردی (و بار هر دو گناه را به دوش کشی)؛ و از دوزخیان گردی. و همین است سزای ستمکاران!(29) نفس سرکش، کم کم او را به کشتن برادرش ترغیب کرد؛ (سرانجام) او را کشت؛ و از زیانکاران شد.(30) سپس خداوند زاغی را فرستاد که در زمین، جستجو (و کندوکاو) میکرد؛ تا به او نشان دهد چگونه جسد برادر خود را دفن کند. او گفت: «وای بر من! آیا من نتوانستم مثل این زاغ باشم و جسد برادرم را دفن کنم؟!» و سرانجام (از ترس رسوایی، و بر اثر فشار وجدان، از کار خود) پشیمان شد.(31)
قرآن حکیم: مائده آیات 28-31
- شیطان از آنجایی که خود را بالاتر میدانست از روی تکبر از فرمان خدا رویگرداند و از اینرو از آن مقام اخراج شد.
- شیطان هم در روزی معین میمیرد.
- شیطان همواره بدنبال وسوسه کردن انسانها است. که منجر میشود به گناه افتاده و حتی لباس آنان که از همه مهمتر لباس تقواست از بین برود و انسانها را با خود توسط گناهان به جهنم کشاند تا همگی در آن جاودان باشند.
- لباس تقوا بسیار مهمتر است.
- این تقوا و لباس پرهیزگاری بود که باعث شد پیشکش هابیل پذیرفته شود.